Zapalenie spojówek to jedno z najczęstszych schorzeń oczu, które może dotyczyć zarówno osób noszących soczewki kontaktowe, jak i tych korzystających wyłącznie z okularów. Nieleczona choroba nie tylko powoduje dyskomfort, ale wiąże się z ryzykiem powikłań, takich jak przewlekłe uszkodzenia powierzchni oka. Warto poznać przyczyny, objawy, metody diagnostyki oraz zasady właściwego leczenia, aby szybko przywrócić komfort widzenia i chronić zdrowie oczu.
Przyczyny i objawy zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek może mieć różne podłoże i przebieg. Najczęściej wyróżniamy trzy główne typy:
- Bakteryjne – wywołane przez bakterie, takie jak Staphylococcus aureus czy Streptococcus pneumoniae. Towarzyszy mu często gęsta, żółtawa wydzielina i zlepianie się powiek po nocy.
- Wirusowe – najczęściej spowodowane przez adenowirusy. Charakteryzuje się wodnistym łzawieniem, zaczerwienieniem oraz często towarzyszącym zapaleniem gardła lub nosa.
- Alergiczne – występuje u osób z predyspozycjami do alergii sezonowych lub kontaktowych. Objawy to swędzenie, obrzęk spojówek, jasne, wodniste wydzielanie oraz towarzyszący katar sienny.
Do innych przyczyn zalicza się reakcje polekowe, podrażnienia chemiczne i urazy mechaniczne, np. od soczewek kontaktowych zużytych lub źle dopasowanych. Należy zwrócić uwagę na takie symptomy jak:
- uczucie piasku pod powiekami,
- silne pieczenie i świąd,
- bardzo duże zaczerwienienie białek,
- obrzęk powiek,
- zwiększona światłoczułość (fotofobia),
- zlepianie się rzęs.
Diagnostyka w gabinecie okulistycznym
W trakcie wizyty okulista przeprowadza szczegółowy wywiad, uwzględniając historię choroby, styl życia oraz dotychczasowe leczenie oczu. Kluczowe etapy badania to:
1. Ocena wywiadu
- narażenie na alergeny,
- zwyczaje higieniczne związane z soczewkami,
- stosowanie wcześniejszych kropli lub maści,
- współistniejące infekcje górnych dróg oddechowych.
2. Badanie przedniego odcinka oka
- ocena spojówek, worka spojówkowego i spojówek powiek,
- ocena stopnia zaczerwienienia i ewentualnych nacieków,
- badanie szczelinowe lampą szczelinową, pozwalające na wykrycie uszkodzeń rogówki.
3. Badania pomocnicze
- posiew z wydzieliny spojówkowej – w zapaleniach bakteryjnych pomaga określić odpowiedni antybiotyk,
- testy alergiczne – w przypadku podejrzenia zapalenia alergicznego,
- badanie cytologiczne – w przewlekłych lub nietypowych zapaleniach.
Leczenie zachowawcze i farmakologiczne
Postępowanie terapeutyczne uzależnione jest od etiologii zapalenia spojówek oraz jego zaawansowania.
Zapalenie bakteryjne
- okulistyczne preparaty antybiotykowe w postaci kropli lub maści (np. tobramycyna, levofloxacin),
- stosowanie 4–6 razy na dobę przez co najmniej 5–7 dni,
- uniknięcie dotykania oczu i regularna dezynfekcja rąk.
Zapalenie wirusowe
- brak specyficznego leku przeciwwirusowego w większości przypadków – leczenie objawowe,
- zimne okłady i sztuczne łzy wspomagające gojenie rogówki,
- w cięższych postaciach krople steroidowe – zalecane przez lekarza.
Zapalenie alergiczne
- antyalergiczne krople z anty–histaminami lub steroidami o niskim profilu działania ogólnego,
- unikanie alergenów i regularne przemywanie oczu solą fizjologiczną,
- w razie nasilonych objawów – leki przeciwhistaminowe w tabletkach.
W każdym przypadku istotne jest stosowanie jednorazowych wacików i unikanie wzajemnego zanieczyszczania oczu. W zaawansowanych postaciach choroby lekarz może zalecić leczenie dożylne lub iniekcje okołogałkowe.
Specjalne zasady dla użytkowników soczewek kontaktowych
Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny szczególnie dbać o higienę, by zminimalizować ryzyko zapalenia spojówek:
- wyrzucać jednorazowe soczewki zgodnie z zaleceniami producenta,
- dezynfekować i przechowywać soczewki w autoryzowanym płynie,
- regularnie wymieniać pojemnik na soczewki (co 3 miesiące),
- nie nosić soczewek w czasie aktywnej infekcji, nawet jeśli są miękkie,
- przed zakładaniem i zdejmowaniem soczewek myć dokładnie ręce,
- unikać kontaktu soczewek z wodą basenową, prysznicową i rzekomą.
W przypadku wystąpienia pierwszych objawów zapalenia spojówek należy natychmiast zdjąć soczewki i skonsultować się z okulistą. Nawroty infekcji są częstsze przy zaburzonej higienie i niewłaściwym przechowywaniu soczewek.
Profilaktyka i zdrowe nawyki
By zredukować ryzyko zapalenia spojówek oraz innych schorzeń powierzchni oka, warto przestrzegać kilku prostych zasad:
- myć ręce przed kontaktem z oczami i po użyciu środków chemicznych,
- regularnie zmieniać poszewki na poduszki i ręczniki,
- wietrzyć pomieszczenia, unikać suchego powietrza i dymu papierosowego,
- stosować nawilżające krople w okresach klimatyzacji lub ogrzewania,
- przestrzegać terminów wizyt kontrolnych u okulisty.
Dbanie o zdrowie oczu to także odpowiednia dieta bogata w witaminy A, C i E oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Regularne badania okulistyczne pozwalają wcześnie wykryć nie tylko zapalenie spojówek, ale i inne poważne choroby, takie jak jaskra czy zwyrodnienie plamki żółtej.
